Notafilia – nauka o banknotach

Notafilia – nauka zajmująca się badaniem papierowych znaków pieniężnych oraz banknotów. Jest nauką wywodzącą się z numizmatyki. Znaczny wzrost kolekcjonowania banknotów następował od początku XX wieku jednak punkt zwrotny nastąpił od lat siedemdziesiątych XX wieku, kiedy to notafilia powstała jako poboczna gałąź numizmatyki. Termin ten został opracowany przez pracowników firmy Stanley Gibbons. W latach siedemdziesiątych XX wieku w krajach takich jak USA, Niemcy i Francja rozpoczęto publikowanie katalogów pieniędzy papierowych. W 1961 roku powstało Międzynarodowe Towarzystwo Pieniądza Papierowego (International Bank Note Society – IBNS) które jest organizacją non-profit zrzeszającą obecnie ponad dwa tysiące członków z 90 krajów. Człowiekiem, który znacząco przyczynił się do rozwoju notafilii był Albert Pick który opublikował jedne z pierwszych katalogów pieniędzy papierowych i tym samym ja usystematyzował. Albert Picka to autor Standard Catalog of World Paper Money, które składa się z tysięcy stron z niemal wszystkimi banknotami świata kiedykolwiek istniejących. Niemal wszystkie banknoty w każdym kraju są skatalogowane po unikalnym formacie dla każdego wpisu, tj: Kraj, nazwa oraz numer P – unikalny numer do edycji banknotów.
Badacz lub kolekcjoner pieniędzy papierowych to notafilista.

Skala oceny stanów zachowania banknotów wg International Bank Note Society:

UNC (Uncirculated) I
Stan bankowy (nieobiegowy)
Banknot nie ma najmniejszych śladów obiegu, zachowany perfekcyjnie. Rogi muszą być ostre. Banknot z oryginalnym połyskiem

-UNC -I
Stan bankowy
Banknot nie ma najmniejszych śladów obiegu. Jedyną wadą banknotu są minimalnie zaokrąglone rogi. Banknot z oryginalnym połyskiem

AU (About UNC) (XF/UNC) I / II
Stan prawie „nieobiegowy”Banknot z minimalnymi śladami obiegu – prawie bankowy (ślad w postaci lekkiego zagięcia przy dolnej lub bocznej krawędzi – pozostałość po liczeniu banknotów w banku, lub jedno słabe zgięcie w środku /ale nigdy oba jednocześnie/). Banknot czysty, z oryginalnym połyskiem

XF/EF II
Stan piękny
Banknot z niewielkimi śladami obiegu. Nie więcej niż 3 lekkie zgięcia lub 1 mocne. Rogi z minimalnymi śladami zużycia. Banknot czysty, z oryginalnym połyskiem. Minimalne ślady zabrudzeń na krawędziach

VF (Very Fine) III
Stan bardzo dobry
Banknot z nieco większymi śladami obiegu, choć był w nim stosunkowo krótko. Banknot może mieć ślady po złożeniach (nie więcej niż dwóch), ale zachowuje sztywność. Dopuszczalne minimalne przybrudzenie krawędzi. Rogi nie są ostre, ale nie są też w pełni zaokrąglone. Bez rozerwań na rysunku (mogą być małe rozerwania na niezadrukowanym polu otaczającym rysunek)

F (Fine) IV
Stan dobry
Banknot z wyraźnymi śladami obiegu, z wieloma zgięciami i załamaniami. Może być przybrudzony, ale kolory nie mogą być wyblakłe. Dopuszcza się kilka śladów po złożeniach, ale bez centralnej dziurki spowodowanej zginaniem. Minimalne naddarcia są dopuszczalne, ale nie mogą one dochodzić do rysunku

VG (Very Good) V
Stan dostateczny
Banknot był długo w obiegu. Rogi są zaokrąglone, naddarcia mogą w kilku miejscach dochodzić do rysunku, mogą wystąpić odbarwienia i zabrudzenia papieru, może być mała dziurka na środku (od zginania). Dopuszczalne są niewielkie ubytki marginesów lub rogów. Mogą też być dziurki od zszywacza, którym były spięte banknoty

G (Good) VI
Stan słaby
Banknot, na którym widać znaczne ślady zużycia w obiegu. Wielokrotnie składany, zaginany, odbarwienia (kolory wyblakłe) i ewentualnie plamy. Marginesy pozadzierane, ale banknot pozostaje czytelny. Mogą występować napisy i rysunki. Niewielkie ubytki papieru

FAIR VI / VII
Banknot bardzo zniszczony, ze sporymi ubytkami papieru, zabrudzeniami i naddarciami. Spore ubytki krawędzi banknotu – zwłaszcza rogów

P (Poor) VII
Stan zły
Banknot z bardzo dużymi zniszczeniami, wręcz zniszczony. Częściowo nieczytelny. Fragmenty, zwłaszcza przy rogach – urwane. Posklejany, z dużymi ubytkami papieru lub dziurami, rozerwaniami